آیا تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید چرا گاهی به عاداتی پناه می‌برید که می‌دانید به شما آسیب می‌زنند؟ مثل پرخوری، مصرف سیگار، تماشای بی‌وقفه‌ی سریال یا حتی غرق شدن در شبکه‌های اجتماعی؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، این مقاله مخصوص شماست. در ادامه، از دیدگاه روان‌شناسی و علوم اعصاب بررسی می‌کنیم چرا معتاد می‌شویم و چگونه می‌توانیم از این چرخه‌ی پر تکرار و فرساینده خارج شویم.

اعتیاد فقط مواد مخدر نیست!

بسیاری از ما هنوز اعتیاد را صرفاً به مصرف مواد یا الکل محدود می‌دانیم. در حالی که اعتیاد می‌تواند رفتاری باشد که به‌طور مداوم و با وجود آسیب‌زا بودن، باز هم آن را تکرار می‌کنیم:

• کار کردن بیش از حد
• غذا خوردن افراطی یا احساسی
• خریدهای بی‌دلیل
• استفاده‌ی مداوم از موبایل و شبکه‌های اجتماعی
• مصرف پورن یا بازی‌های دیجیتال

آنچه این رفتارها را به اعتیاد تبدیل می‌کند، تکرار ناخودآگاه آن‌ها به عنوان یک «مسکن روانی» برای دردهای عمیق‌تر درون ماست.

مغز ما چطور درگیر چرخه‌ی اعتیاد می‌شود؟

سیستم عصبی ما در دوران کودکی، پایه‌ریزی می‌شود. اگر در آن دوران، احساس امنیت، درک شدن یا حمایت عاطفی نداشته باشیم، یاد نمی‌گیریم چطور احساساتمان را مدیریت کنیم. به همین دلیل، در بزرگسالی وقتی با استرس، اضطراب یا درد عاطفی روبه‌رو می‌شویم، سیستم عصبی‌مان دچار اختلال می‌شود و ما به دنبال راهی فوری برای تسکین می‌گردیم.

در این میان، ماده‌ای به نام دوپامین نقش اصلی را ایفا می‌کند. هر زمان که کاری لذت‌بخش (هرچند مضر) انجام می‌دهیم، دوپامین ترشح می‌شود و مغز ما آن رفتار را «پاداش‌دهنده» تلقی می‌کند.

اما هرچه بیشتر به این رفتارها پناه ببریم، سطح پایه‌ی دوپامین کاهش می‌یابد و ما برای احساس خوب دوباره، نیاز به شدت بیشتر همان رفتار پیدا می‌کنیم. این دقیقاً جایی‌ست که اعتیاد شکل می‌گیرد.

اعتیاد، زخم‌های قدیمی را فریاد می‌زند

تحقیقات علمی نشان می‌دهد که درد عاطفی، مثل تنهایی، طرد شدن یا احساس بی‌ارزشی، نواحی‌ای از مغز را فعال می‌کند که در زمان درد جسمی فعال می‌شوند. به بیان دیگر:

 «مغز ما تنهایی را همانند درد فیزیکی تجربه می‌کند.»

پس اگر گاهی به عادتی وابسته می‌شوید که می‌دانید مخرب است، خود را سرزنش نکنید. این یک تلاش ناهوشیار برای تسکین زخمی عمیق در درون شماست.

چرخه‌ی اعتیاد چگونه کار می‌کند؟

1. احساس ناراحتی، تنهایی یا اضطراب
2. پناه بردن به رفتار اعتیادآور (مثل مصرف ماده یا استفاده زیاد از گوشی)
3. افزایش دوپامین و احساس موقت آرامش
4. کاهش تدریجی دوپامین طبیعی
5. احساس بدتر از قبل در غیاب آن رفتار
6. تکرار دوباره و دوباره‌ی رفتار برای فرار از این احساس بد

چطور از این چرخه خارج شویم؟

رهایی از اعتیاد، یک فرایند تدریجی، عمیق و بسیار انسانی‌ست. در اینجا چند گام کلیدی برای آغاز این مسیر آورده‌ایم:

۱. آگاهی از ریشه‌ها

از خود بپرسید: چه احساسی یا تجربه‌ای مرا به سمت این رفتار می‌کشاند؟ تنهایی؟ خستگی؟ بی‌ارزشی؟ خشم؟

۲. تمرین‌های تنظیم سیستم عصبی

با تمرین‌هایی مانند:

• تنفس عمیق و آگاهانه
• مدیتیشن‌های کوتاه صبحگاهی
• پیاده‌روی در طبیعت
• تمرین نوشتن احساسات می‌توانید بدن خود را به آرامش برگردانید.

۳. ایجاد رابطه‌های ایمن و حمایتی

ارتباط با افرادی که شما را می‌فهمند و قضاوت نمی‌کنند، می‌تواند نقش کلیدی در فرآیند درمان ایفا کند.

۴. مراجعه به روان‌درمانگر متخصص

روان‌درمانی علمی می‌تواند به شما کمک کند تا ریشه‌ی اعتیاد خود را بشناسید، احساسات سرکوب‌شده را پردازش کنید و راهکارهای سالم‌تری بیاموزید.

در کلینیک آنلاین ژرفا، از روش‌های روز دنیا مانند:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT)
• درمان مبتنی بر تنظیم هیجان (DBT)
• EMDR (درمان مبتنی بر پردازش مجدد) استفاده می‌کنیم تا به شما کمک کنیم آرامش، تعادل و امنیت درونی را تجربه کنید.

یک تغییر کوچک، آغاز یک تحول بزرگ است

به جای اینکه تمام تمرکز خود را بر «ترک عادت» بگذارید، تمرکز را بر ایجاد عادات کوچک و سالم بگذارید. هر روز یک تصمیم کوچک که به سلامتی ذهن و بدن شما کمک کند، می‌تواند در طول زمان شما را از اعتیاد جدا کرده و به سمت زندگی متعادل هدایت کند.

ما در کلینیک روان‌درمانی ژرفا با تیمی از روان‌شناسان مجرب و متخصص، در کنار شما هستیم تا با هم از مسیر درد عبور کنیم و به سوی بازسازی درونی حرکت کنیم.

برای رزرو وقت مشاوره آنلاین یا حضوری، همین حالا به سایت ما سر بزنید:

www.zharpha.com

همچنین می‌توانید از طریق اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام یا تماس مستقیم، با مشاوران ما در ارتباط باشید.

✨ «شما شایسته‌ی آرامش، تعادل و زندگی بدون وابستگی هستید.»